Ο Φρανσουά Πουκεβίλ ήταν Γάλλος γιατρός, περιηγητής, διπλωμάτης, ιστορικός συγγραφέας, ακαδημαϊκός και σπουδαίος φιλέλληνας. Το δε συγγραφικό του έργο υπήρξε ιδιαίτερα σπουδαίο εκ του οποίου πολλοί τον θεωρούν αρχιτέκτονα του Φιλελληνισμού κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Κατά την έκρηξη της επανάστασης ήταν διορισμένος πρόξενος στην Πάτρα. Ας δούμε πως εξιστορεί τις ημέρες εκείνες, όπου επικρατούσε το χάος και η αναρχία.
Πάτρα 23 Μαρτίου 1821, 6η απογευματινή
«Η κραυγή της ελευθερίας ηκούσθη. Το πυρ λυμαίνεται την πόλιν. Οι Τούρκοι πριν εγκλειισθώσιν εν τω φρουρίω μετά των οικογενειών αυτών επυρπόλησαν τον οίκον ενός εκ των Ελλήνων προυχόντων καλουμένου Παπαδιαμαντοπούλου. Ο ριπίζων τας φλόγας άνεμος επαπειλεί ημάς δια γενικού εμπρησμού!…Ο ήλιος κατήλθεν υπό τον ορίζοντα εν μέσω πυκνού ερυθρού καπνού…Ο πάταγος των καταρρεουσών οικιών, οι επαναλαμβανόμενοι του φρουρίου κανονιοβολισμοί, ο συριγμός βομβών τινών, αι κραυγαί των γυναικοπαίδων όντων υπέρ τους χιλίους πεντακόσιους, και καταφευγόντων μετά της περιουσίας αυτών μ’ εκφοβίζουσι σφόδρα. Ο ουρανός όμοιος προς πύρινον θόλον φωτίζει ημάς δια λάμποντος φωτός. Η ταρασσομένη θάλασσα φαίνεται κυλίουσα κύματα αίματος.»
24 Μαρτίου
«Την τρομεράν νύκτα διαδέχεται ημέρα, ην δεν ήλπιζον να επανίδω. Αδύνατον να εκφραστώ ό,τι υπέφερον, παρηγορών τους μεν, ενθαρρύνων τους δε, και παρέχων εις πάντας ελπίδας των οποίων πολύ απείχον να μετάσχω. Το πυρ εξακολουθεί και αδιαλείπτως προσεγγίζει. Αποφασίζω να κατεδαφίσω ελληνικάς τινάς οικίας παρακειμένας εις το γαλλικόν προξενείον, ίνα απομονωθώ. Πυροβολισμοί πανταχόθεν ακούονται… Μανθάνω κατά την βραχείαν αναστολήν της μάχης ότι πάντες οι πρόξενοι, πλην του της Ισπανίας, κατέφυγον εις τα εκεί ορμούντα πλοία.
Απέστειλα κατά ταύτην την νύκτα πλοίον είς Μεσολόγγιον απαιτών εν ονόματι του βασιλέως, ίνα ο πλοίαρχος γαλλικού εμπορικού τινος πλοίου έλθη ενταύθα, όπως βοηθήση το εμπόριον ημών. Αρνείται εκείνος. Εκπλέει, είπε, δια Μασσαλίαν προσφερόμενος ν’ αναλάβη την ανταπόκρισίν μου. Εάν τοιούτος ανήρ είναι υποκείμενος εις την τύψιν του συνειδότος, θα τιμωρηθεί αρκούντος, αναμιμνησκόμενος ημέραν τινά ότι ημέλησε του πρώτου καθήκοντος του Γαλλικού ναυτικού· δύναται να θαλασσοπορή ησύχως, ούτε θα καταδιώξω ούτε θ’ αναφέρω ποτέ το όνομα αυτού.
Ο κάματος και η λύπη ενέπνευσαν εις αυτόν τον φόβον· οι δε αποσυρθέντες κοιμώνται εν μέσω της κλαγγής των όπλων, μόνον οι γέροντες δεν δύνανται να κλείσωσι τα βλέφαρα αυτών. Καταστρεπτική θερμότης μεμιγμένη μετά της του ηλίου και μετά της πνοής του αέρος θα ήρκουν προς καταστροφήν ημών, εάν ο κίνδυνος εκάστου λεπτού δεν παρείχεν εις ημάς υπερφυσικήν δρασηριότητα. Η πυρκαϊά μυκάται, και κατά πάσαν στιγμήν ακούονται εκρήξεις· ενίοτε νομίζω ότι αισθάνομαι την γην κλονιζομένην υπό τους πόδας μου· δοκοί, τεμάχια τοίχων, τα οποία πίπτουσιν εν μέσω της εστίας, προκαλούσι την άνοδον στήλης φλογών. Κραυγαί, φωναί συγκεκχυμέναι, πόλις εξ είκοσι χιλιάδων ψυχών καταστρεφομένη… Θεέ μου! Πόσον οι υποκινούντες επαναστάσεις είναι ένοχοι!.. Αι γραμμαί αύται, ως ατάκτως χαράττω, θ’ απολεσθώσιν άραγε μετ’ εμού; Ευγενής τις Άγγλος όστις μοι υπεσχέθη χθές ότι θα αναδεχθή να μεταβιβάση την δια Κέρκυραν ανταπόκρισίν μου, εξηφανίσθη.
Περί την μεσημβρίαν σώμα ενόπλων ανδρών, διοικουμένων υπό του αδελφού του προξένου της Αγγλίας, έρχεται προς αναζήτησίν μου, ίνα με οδηγήση εις σκάφος πλοίου τινός. Επωφελούμαι την προσφοράν αυτών, ίνα σώσω τους γενιτσάρους μου· Εξέρχομαι θέτων εαυτούς εν μέσω της συνοδείας. Προχωρούμεν προς την θάλασσαν, καθ’οδόν δε βλέπω σφαζομένας δύο μαύρας· ούτε αι κραυγαί μου, ούτε αι παρακλήσεις μου ηδυνήθησαν να σώσωσιν αυτάς. Στίφη ολόκληρα φυγάδων ορμώσι προς τον λιμένα, οι γενίτσαροί μου επιβιβάζονται επί του πλοίου, επιστρέφω εις το προξενείον. Οι Έλληνες προς εκδίκησιν πυρπολούσι την μωαμεθανικήν συνοικίαν, αι δε οδοί εισί πλήρεις πτωμάτων· θλιβεραί αντεκδικήσεις, ολέθριος οιωνός ολεθριωτέρου μέλλοντος. Ο αρχιεπίσκοπος Γερμανός ανέλαβεν επί της κεφαλής αυτού μεγάλην ευθύνην»
25 Μαρτίου
«Οι Έλληνες αφικνούνται εκ των χωρίων· εισί λίαν φανατικοί αλλ’ άνευ διοικήσεως· Θάνατος εις τους Τούρκους! Ανακράζουσι. Υψούσι εικόνας Χριστού επί της πλατείας του Αγ. Γεωργίου, η δε σημαία του Σταυρού κυματίζει υπεράνω της Ημισελήνου των τεμενών. Οι ιερείς βαπτίζουσι πολλά παιδία Τούρκων, ίνα εκδικηθώσι τους μωαμεθανούς, οίτινες περιέταμον νέους τινάς Έλληνας. Τα υδραγωγεία κατεστράφησαν και στερούμεθα ύδατος εν ώρα αφορήτου θερμότητος. Αφίκετο ήδη εις των διακόνων του αρχιεπισκόπου Γερμανού, ο δε μητροπολίτης αναμένεται την εσπέραν. Γράφω προς τους αρχηγούς των επαναστατών, ίνα συστήσω αυτοίς τα πρόσωπα και τας ιδιοκτησίας των υπηκόων πασών των χριστιανικών δυνάμεων, εγκατελειφθέντα υπό των προξένων αυτών, δηλών αυτοίς ότι διατελούσιν υπό την προστασίαν του βασιλέως της Γαλλίας συμφώνως προς τα ημετέρας συνθήκας.
Οι άρχοντες της Βοστίτσης εισέρχονται εις την πόλιν, προαγομένων πέντε τουρκικών κεφαλών. Η κατευνασθείσα πυρκαϊά εμψυχούται μεθ’ ορμής. Η κυβέρνησις του Μεγάλου Κυρίου δεν υφίσταται πλέον, και ουδείς αντικαθιστά αυτήν. Οι ορκισθέντες να αποθάνωσι υπέρ της ελευθερίας Έλληνες επιβιβάζουσι τα πράγματα αυτών, οιονεί σκεπτόμενοι να φύγωσι· λέγεται ότι αφίκετο εις την κοιλάδα ο αρχιεπίσκοπος»
Φρανσουά Πουκεβίλ, Ιστορία της αναγεννήσεως της Ελλάδος
Feltor's Blog 