Δημοσθένης – Κατ’ Αριστογείτονος Β’

Οι δημόσιοι άνδρες πρέπει να τιμωρούνται αυστηρότερα απ’ ότι οι απλοί πολίτες

Ότι, λοιπόν, αυτός εδώ ο Αριστογείτονας και χρωστάει στο δημόσιο ταμείο και έχει χάσει τα πολιτικά του δικαιώματα, και οι νόμοι απαγορεύουν ρητά σε όλους αυτούς να μπορούν να παίρνουν τον λόγο, έχει αποδειχθεί ξεκάθαρα, Αθηναίοι. Εσείς πρέπει να απομακρύνετε και να εμποδίζετε όλους όσους παραβιάζουν τους νόμους, και πολύ περισσότερο όσους έχουν αναλάβει κάποιο αξίωμα και όσους ασχολούνται με την πολιτική· γιατί αυτοί είναι φυσικό να αφενός βλάπτουν τα δημόσια πράγματα, αν είναι αχρείοι, και αφετέρου να προσφέρουν πάλι τα μεγαλύτερα οφέλη, αν είναι τίμιοι και πρόθυμοι να μένουν προσηλωμένοι στους νόμους. Επειδή, αν μία μόνο φορά επιτρέψετε σε όσους επιχειρούν να κάνουν κάτι προς όφελος των δημοσίων πραγμάτων την παραβίαση των νόμων και την παραμέληση των συντεταγμένων κανόνων δικαίου, αναγκαστικά όλοι όσοι συμμετέχουν στην κατάσταση της πόλης θα ωφεληθούν από αυτά. Όπως ακριβώς τα λάθη στα πλοία που συμβαίνουν κατά το ταξίδι, όταν γίνουν από κάποιον ναύτη, η ζημιά που προκύπτει είναι μικρή, ενώ όταν κάνει λάθος ο καπετάνιος, προκαλεί μια συμφορά που πλήττει όλους όσους ταξιδεύουν μαζί του, έτσι και τα λάθη των απλών πολιτών δεν προκαλούν ζημιές στους πολλούς αλλά στους ίδιους, ενώ τα αντίστοιχα όσων έχουν εξουσία και ασχολούνται με την πολιτική έχουν συνέπειες σε όλους. Για αυτό και ο Σόλωνας επέβαλε αργοπορημένες ποινές στους απλούς πολίτες ενώ σε όσους έχουν εξουσία και στους πολιτικούς αρχηγούς άμεσες, θεωρώντας ότι οι πρώτοι επιτρέπεται να βρουν το δίκιο τους και με το πέρασμα του χρόνου, ενώ για τους δεύτερους δεν είναι δυνατόν να υπάρξει αναβολή· γιατί η τιμωρία δεν θα επιβληθεί, αν καταλυθεί το πολίτευμα. Και κανείς δεν είναι ούτε τόσο αδιάντροπος ούτε τόσο αλαζόνας απέναντί σας ώστε να προσπαθήσει να αντικρούσει αυτούς τους κανόνες δικαίου, εκτός από αυτόν εδώ τον Αριστογείτονα και τη φαυλότητά του. Αντίθετα, θα ανακαλύψουμε ότι όλοι όσοι έχουν κάποιο αξίωμα και όσοι ασχολούνται με την πολιτική, εφόσον μια φορά έχετε καταδικάσει κάτι εσείς, μένουν προσηλωμένοι σε αυτό. Αφενός, όταν μερικοί από όσους έχουν κάποιο αξίωμα δεν εκλεγούν, αμέσως σταματούν να έχουν εξουσία και χάνουν τα στεφάνια τους· αφετέρου, όσοι από τους θεσμοθέτες δεν είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε μέλη του Αρείου πάγου, χωρίς να ασκήσουν βία συγκατατίθενται στις δικές σας αποφάσεις. Όπως είναι εύλογο· γιατί, όπως όταν εξουσιάζουν, θεωρούν ότι πρέπει οι απλοί πολίτες να τους υπακούουν, έτσι, όταν αυτοί ξαναγίνουν απλοί πολίτες, θα συμμορφωθούν, όπως είναι δίκαιο, με τους νόμους που εξουσιάζουν την πόλη. Επίσης, λοιπόν, όλοι όσοι ασχολούνται με την πολιτική, αν θέλετε να εξετάσουμε το θέμα αρχίζοντας από τα παλιά χρόνια, δίνουν την εντύπωση να υποχωρούν με παρόμοιο τρόπο στους δικούς σας κανόνες δικαίου. Λένε ότι οι πρόγονοι απομάκρυναν τον Αριστείδη στην Αίγινα όπου διέμενε, μέχρι ο λαός να τον ανακαλέσει, ενώ ο Μιλτιάδης και ο Περικλής που καταδικάστηκαν σε πρόστιμο, ο ένας τριάντα, ο άλλος πενήντα ταλάντων, πήραν τον λόγο ενώπιον του λαού αφού πλήρωσαν όλο το ποσό της οφειλής τους. Θα ήταν μια απόλυτα τρομακτική κατάσταση, αυτοί που πρόσφεραν πολλές και μεγάλες ευεργεσίες να μην αποκτήσουν αυτή την προσφορά, ώστε να ενεργούν για λογαριασμό σας αντίθετα προς τους ισχύοντες νόμους, ενώ αυτόν που δεν έχει κάνει κανένα καλό, αλλά αντίθετα άπειρα λάθη, με τόση ευκολία να φανεί ότι παίρνει από εσάς τη δύναμη να παραβιάζει τους νόμους αντίθετα προς το ωφέλιμο και το δίκαιο. Γιατί άραγε πρέπει να αναφέρομαι στα περασμένα; Σκεφτείτε, αντίθετα, τους συγχρόνους σας, αν κάποιος υπήρξε ποτέ τόσο αδιάντροπος· δεν θα βρείτε, βέβαια, κανέναν, αν θέλετε να ψάξετε με προσοχή. Πέρα από αυτά, όταν κάποιος καταγγέλλει κάποιο ψήφισμα ή νόμο ενώπιον των θεσμοθετών, αφενός ο νόμος ή το ψήφισμα χάνει την ισχύ του, αφετέρου, αυτός που εισηγείται ή καταγγέλλει δεν φέρεται αδιάντροπα ασκώντας βία, αλλά συμμορφώνεται προς ό,τι αποφασίσετε με την ψήφο σας, ακόμη και αν διακρίνεται μεταξύ σας για την ικανότητά του στον λόγο ή την πράξη. Δεν είναι ωστόσο παράδοξο, όσα εσείς συνεδριάζοντας σε ολομέλεια αποφασίσατε με την ψήφο σας, σύμφωνα με τους νόμους να μην έχουν ισχύ, ενώ η θέληση του Αριστογείτονα να παραβιάζει τους νόμους να θεωρείται ότι πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη ισχύ από τους ίδιους τους νόμους;